Kolarac traje kroz tri veka

Koncertom mladih pijanista Miloša Mihajlovića i Vladimira Miloševića večeras se od 20 časova obeležava 131. godina od osnivanja Kolarčeve zadužbine. Na Velikoj sceni, među pet najakustičnijih dvorana na svetu, ne postoji značajniji umetnik koji nije nastupao. Održavana su predavanja iz svih oblasti nauke i umetnosti, predstavljana najbolja književna i likovna ostvarenja i učili strani jezici.

Zadužbina Ilije M. Kolarca ili Kolarčev narodni univerzitet nastao je voljom velikog srpskog dobrotvora Ilije Milosavljevića Kolarca koji je svojim testamentom iz 1878. godine ostavio "sve što je imao svome narodu za širenje nauke i kulture".

- O njemu će se se tek govoriti zapisano je nakon njegove smrti... Kao veletrgovac dugo godina je radio u Pančevu, a zanimljivo je da ne postoje dokazi da je završio četiri razreda škole. Međutim, postao je jedan od najvećih srpskih dobrotvora. Od 1854. godine pomaže razvoj srpske književnosti, finansirao je objavljivanje domaćih, ali i prevode svetskih književnika... Ustanovio je 1861. godine Fond za pomaganje i nagrađivanje srpskih književnika koji je 1875. prerastao u Književni fond. Potom je i testamentom naložio da se deo sredstava upotrebi za izgradnju zgrade univerziteta za narod u kojoj će učeni ljudi svoga doba prenositi i širiti znanja narodu - priča Zoran Marjanović, generalni sekretar Zadužbine.

Iako je Kolarčeva zamisao bila da se buduća zgrada narodnog univerziteta nalazi na današnjem Trgu Republike, izgradnja je počela u vreme velike krize (1928.) na Studentskom trgu, nekada Kraljevom. Velika dvorana otvorena je u januaru 1932. godine nastupom Beogradske filharmonije, dok je svečano otvaranje usledilo 19. oktobra, na dan Ilijine smrti.

- Zadužbina, protežući se kroz tri veka, nije radila jedino za vreme Prvog svetskog rata. Prošlo se kroz nekoliko vrlo teških perioda, ali se iskustvom sačuvao kvalitet i program čiji su temelj postavili Aleksandar Belić i Milan Grol. Vrata Kolarca bila su i u tim vremenima otvorena za profesore i intelektualce, a bez cenzure različitim generacijama omogućeno je da upoznaju velikane istorije, kulture, nauke i umetnosti - objašnjava Marjanović.

Ukupno 16 katedri danas je na Kolarčevom univerzitetu, a rad je organizovan kroz centre za predavačku delatnost sa bibliotekom, za muziku sa Velikom dvoranom, centrom za izdavačku delatnost sa knjižarom, centrom za strane jezike na kome se izučava deset svetskih jezika.

- U Velikoj dvorani već godinama imamo ciklus koji predstavlja velikane muzičke scene, ali ovde nastupaju i Beogradska filharmonija, umetnici u okviru BEMUS - a i drugih festivala. Tokom ove godine mogla se čuti i narodna muzika na nizu koncerata Narodnog orkestra RTS - a.... Međutim, ponosni smo i na našu Galeriju u kojoj izlažu mladi - navodi Marjanović i dodaje da su mnogi književnici govorili da, ako se o knjizi ne govori na Kolarcu, onda ona kao i da nije objavljena.

Prema njegovim rečima, publiku na više od 1.000 programa, koliko se godišnje realizuje, čine uglavnom mladi.
Zgrada Kolarčeve zadužbine proglašena je spomenikom kulture.

Svečana dodela Plaketa i nagrada

Ovogodišnji dobitnici Plakete Kolarčeve zadužbine za izvanredne zasluge u programskoj delatnosti su: Drago Ćupić, lingvista, Georgina Pudar, internista, i Zorica Kojić, profesor muzike i muzički kritičar "Danasa". Nagradu za najbolju izložbu u prethodnoj sezoni dobija akademski slikar Jelena Trajković. Besplatne ulaznice se mogu preuzeti na biletrnici Kolarca.

(Preuzeto sa sajta Blic - 28. 11. 2009.)